Tybetański w przeglądarce

Język tybetański jest trudny nawet dla komputera. Jeżeli tekst wyświetlany po obu stronach znaku równości jest taki sam, to znaczy, że twój komputer poprawnie wyświetla pismo tybetańskie w kodowaniu UTF-8.

= སྦྲུལ།

Niestety na razie większość fontów/systemów operacyjnych ma z tym problemy. Wydaje się, że najlepszym uniwersalnym rozwiązaniem (stronę www ogląda się używając różnych konfiguracji sprzętu i systemu) jest zastosowanie czcionek OpenType. Są one kodowane w standarcie Unicode i dodatkowo umożliwiają wyświetlanie złożonych pism, jak tybetańskie, w których znaki występują po sobie nie tylko w poziomie, ale także w pionie, tworząc skomplikowane ligatury. Niestety, oprócz tego, że font musi być poprawnie przygotowany, niezbędna jest też poprawna obsługa tego typu fontów w systemie.

Fonty OpenType działają na różnych platformach systemowych. Jeżeli Twoje fonty nie obsługują poprawnie pisma tybetańskiego, zainstaluj darmowy font Tibetan Machine Uni (licencja GPL). Jest to jeden z najlepszych fontów typu OpenType obsługujących język tybetański. Niniejsza witryna, a także wiele innych używających pisma tybetańskiego, jest optymalizowana do pracy z tym fontem. Obsługę pisma tybetańskiego w różnych konfiguracjach systemowych testowałem po instalacji tego fontu.

W systemie Windows za wyświetlanie złożonych pism odpowiada biblioteka Uniscribe (usp10.dll). W Internet Explorerze większość ligatur tybetańskich wyświetlana jest poprawnie od wersji Uniscribe 1.453.3665.0. Od wersji 1.468.4011.0 wyświetlane są też poprawnie rzadziej występujące, niestandardowe złożenia. Powyższe wersje Uniscribe są dostępne w nowszych wersjach systemów XP oraz w systemie Vista. Jeżeli masz starszy system spróbuj zainstalować darmowy program Word Viewer 2003, który zawiera wymaganą bibliotekę Uniscribe. Po jego zainstalowaniu trzeba jeszcze udostępnić bibliotekę innym aplikacjom. Najprościej zrobić to używając darmowego programiku "Install USP10 Only Utility" ze strony THDL. Może też być konieczne wybranie obsługi „skryptów złożonych” w ustawieniach regionalnych. Firefox i Opera nie używają biblioteki Uniscribe i tylko częściowo obsługują pismo tybetańskie. Niektóre znaki w pionowych złożeniach nachodzą na siebie.

Użytkownicy systemu MacOS X mają mniej szczęścia. Obsługa złożonych pism przy użyciu fontów OpenType, wprowadzona w wersji 10.4 (Tiger), jest niekompletna. Alternatywą może być użycie komercyjnych fontów z obsługą standardu Apple Advanced Typography – AAT (np. firmy Xenotype Technologies). Jeżeli chodzi o przeglądarki, najlepiej z problemem radzą sobie Safari, Opera i Netscape, choć niektóre znaki w złożeniach nachodzą na siebie. Firefox i IE 5.5 nie korzystają z obsługi wbudowanej w system operacyjny i wyświetlają pismo zupełnie niepoprawnie. Mam nadzieję, że natywna obsługa fontów OpenType poprawi się w kolejnych wersjach systemu.

Nowsze wersje Linuxa dosyć dobrze radzą sobie z wyświetlaniem złożonych pism. W KDE obsługa jest wbudowana w bibliotekę Qt i działa bezbłędnie. Konqueror bez problemu wyświetla pismo tybetańskie. W środowisku GNOME za obsługę fontów OpenType odpowiada biblioteka Pango. W mozilli/firefoxie może być konieczne skompilowanie przeglądarki z obsługą Pango (--enable-Pango) oraz włączenie obsługi Pango (MOZ_DISABLE_PANGO=0). Poszczególne dystrybucje udostępniają różne konfiguracje tych przeglądarek. Binarka dla Linuxa udostępniana na stronie Mozilli jest skompilowana bez Pango. Niestety nie udało mi się uzyskać pełnej obsługi testowanego fontu w tych przeglądarkach. Nawet w najnowszej wersji Pango znaki w niektórych złożonych ligaturach nachodziły na siebie. Opera ma swój własny mechanizm wyświetlania złożonych pism i działa w tym przypadku niepoprawnie.

Obsługa pisma tybetańskiego w przeglądarkach.
Testy obsługi fontu Tibetan Machine Uni.
+ pełna obsługa
+/- częściowa
- brak obsługi

Windows Uniscribe ≥ 1.468.4011.0	IE Opera Firefox 1 Firefox 2	+ +/- +/- +/-
MacOS X wersja ≥ 10.4.3	Safari Opera Netscape IE 5.5 Firefox 1/2	+/- +/- +/- - -
Linux Pango ≥ 1.8 (?) Qt ≥ 3.0 (?)	Konqueror Firefox z Pango Firefox bez Pango Opera	+ +/- - -